Kartuzy

PAŃSTWO: Polska              
WOJEWÓDZTWO: pomorskie
POWIAT: kartuski                
DIECEZJA: pelplińska 
 
Legenda o stworzeniu ziemi kartuskiej
Kiedy Pan Bóg stworzył świat i na wszystkich ziemiach zagospodarowali się już ludzie, Stwórca wezwał do siebie anioły, aby wypytać je, jak radzą sobie mieszkańcy poszczególnych regionów. Niemal wszyscy chwalili Boże podarki i poczynania korzystających z nich ludzi, tylko anioł z Kartuz był smutny. Zapytany o powód smutku orzekł, że ludność zamieszkująca tereny pod jego opieką nie ma wody – wielkiej rzeki, jeziora, małych rzeczek, które mogłyby obracać młyny mielące zboże na mąkę, nie ma też lasów, gajów i borów, za to ma piaski i mokradła.
Wezwał Pan Bóg do siebie na odprawę chłopów z różnych stron, w tym kartuskiego gbura (zamożnego rolnika). Ten, zapytany, rzekł: „My sobie dajemy radę wszędzie. Tam, gdzie są piaski i tam, gdzie są bagna, bo robimy tak jak Wy, Panie, nakazujecie. [...] Ale jeśli możemy od Was, Panie, jeszcze coś dostać, to pokornie prosimy, bardzo prosimy. [...] Bardzo lubimy piękno, ono czyni nas lepszymi, podnosi nasze myśli ku Niebu, Bo przecież Niebo, to samo piękno, to dobroć i miłość."
Pan Bóg, ukontentowany tymi słowami, wysypał na kartuską ziemię to, co pozostało w zakamarkach jego worka – cudowne jeziora, malownicze wzniesienia porośnięte najróżniejszymi drzewami i rwące strumienie, gotowe obracać młyńskie koła i całe rzesze ptaków, które odtąd śpiewały w tutejszych borach i lasach. Ale w zamian poprosił, aby najlepsze lasy i jeziora i najurodzajniejsze ziemie przekazano pobożnym i pracowitym zakonnikom, którzy mieli tu przybyć z obcych stron i zostać Kaszubami. Tak też się stało...
Opracowane na podstawie: J. Ceynowa, Dobro zwycięża.
Legendy z Kaszub i Pomorza, Gdańsk 1985.
 
Historia tego miejsca jest ściśle związana z zakonem kartuzów, którzy zostali sprowadzeni z Czech przez pobożnego kaszubskiego szlachcica Jana z Rusocina. Pod koniec XIV w. wznieśli oni klasztor, dokoła którego z czasem rozwinęła się niewielka osada. Ze względu na duży szacunek, jakim cieszyli się kartuzi w całej okolicy, wieś szybko stała się centrum życia społecznego, politycznego, kulturalnego i gospodarczego regionu. Obecnie Kartuzy jako miasto powiatowe (prawa miejskie otrzymały dopiero w 1923 r.) są głównym ośrodkiem turystycznym Szwajcarii Kaszubskiej i pretendują do tytułu stolicy Kaszub.
 
Kolegiata pw. Wniebowzięcia NMP usytuowana jest na niewielkim przesmyku pomiędzy jeziorami Karczemnym a Klasztornym Małym. Pierwsi zakonnicy pochodzili z Pragi i to oni nadali miejscu nazwę Paradisus Mariae (Raj Maryi). Mnisi mieszkali w odosobnieniu, w tzw. eremach, i obowiązywał ich nakaz milczenia. Ich dewiza „memento mori” odzwierciedla się w architekturze zachowanego do dziś kościoła klasztornego. Unikatowy barokowy dach przypomina swoim kształtem wieko trumny, co jest unikatowe w tej części Europy. Wnętrze kościoła wypełniają niezwykle bogate, niepowtarzalne zabytki, jak rzeźbione barokowe stalle, renesansowy ołtarz główny, obrazy mistrzów gdańskich,  a także cenne i niespotykane w Polsce skórzane kurdybany (okładziny ścian wykonane z koźlej skóry) z XVII w.
 

Warto również zobaczyć w Kartuzach:

Gaj Świętopełka – duży kompleks leśny z Aleją Filozofów wzdłuż brzegu Jeziora Klasztornego;
• w zespole poklasztornym zachowany dawny erem (dziś siedzibę kościelnego) oraz refektarz klasztorny, w którym mieszczą się galeria sztuki i kawiarnia;
• neogotycki kościół pw. św. Kazimierza z 50-metrową wieżą, stojący na rynku;
Muzeum Kaszubskie im. Franciszka Tredera – pokazuje specyfikę i odrębność kulturową mieszkańców tych ziem poprzez narzędzia pracy, wyposażenie mieszkalne chat, kolekcje dawnych zabawek i instrumentów; nietypową atrakcją jest możliwość zażycia kaszubskiej tabaki.

 

 

Uwagi oraz sugestie

DO GÓRY