Etap 12 Elbląg - Nowy Dwór Gdański

Elbląg (0,0 km) – Bielnik Pierwszy (4,0 km) – Bielnik Drugi (7,5 km) – Kępki (9,4 km) – Stobna (12,1 km) – Nowinki (13,9 km) – Marzęcinawaryszewo (18,4 km) – Nowy Dwór Gdański (26,6 km) 
 
PAŃSTWO: Polska 
WOJEWÓDZTWO: warmińsko-mazurskie, pomorskie
POWIAT: elbląski, nowodworski        
DIECEZJA: elbląska 
 
Usłysz, o Panie, moją modlitwę, i wysłuchaj 
mego wołania; na moje łzy nie bądź nieczuły, 
bo gościem jestem u Ciebie, przechodniem 
– jak wszyscy moi przodkowie. (Ps 39,13)
 
Płaskie, porozcinane licznymi kanałami tereny Żuław Wiślanych należą do największych depresyjnych obszarów naszego kraju. Ta rozległa równina deltowa Wisły obejmuje obszary od Wysoczyzny Elbląskiej na wschodzie aż po Trójmiasto po stronie zachodniej. Trasa Pomorskiej Drogi Świętego Jakuba wkracza tu na teren historycznego osadnictwa słowiańsko-pruskiego oraz holenderskiego, którego początki sięgają XIII w.
 
TRASA
Spod elbląskiej katedry św. Mikołaja (0,0 km) szlak kieruje się w stronę rzeki Elbląg, którą przekracza tzw. Mostem Niskim (w ciągu ul. Studziennej). Dalej wiedzie obok polskokatolickiego kościoła pw. Dobrego Pasterza (po lewej stronie) do skrzyżowania ulic: Nowodworskiej, Warszawskiej i Radomskiej. Tu skręca w prawo, a następnie cały czas prosto ul. Radomską wychodzi z granic administracyjnych miasta. Po ok. 4 km dochodzi do niewielkiego osiedla Bielnik Pierwszy (4,0 km). Okolice wsi stanowią tereny depresyjne. Po prawej stronie widoczny Kanał Jagielloński. Droga prowadzi wałami przy kanałach melioracyjnych zgodnie z przebiegiem czerwonego Szlaku Kopernikowskiego. Po pokonaniu około 3,5 km widoczne są już zabudowania gospodarstwa rolnego (dawnego PGR) i osiedla Bielnik Drugi (7,5 km), które niegdyś były częścią położonych po drugiej stronie rzeki Kępek. Przy wejściu do wsi widoczne są po prawej stronie konstrukcje śluzy na kanale melioracyjnym, a za nią wspomniany już wcześniej Kanał Jagielloński. 
 
Kanał Jagielloński
Łączący Elbląg z rzeką Nogat kanał jest najstarszym na ziemiach polskich kanałem żeglugowym. Został oddany do użytku w 1483 r. i do dziś jest częścią najkrótszej drogi śródlądowej pomiędzy Gdańskiem a Elblągiem, wykorzystującej oprócz kanału również Nogat, Szkarpawę i śluzy: Gdańską Głowę i Przegalinę. Długość kanału wynosi 5,8 km.
 
Przechodząc przez most na Nogacie, Pomorska Droga Świętego Jakuba opuszcza terytorium województwa warmińsko-mazurskiego i wkracza na obszar województwa pomorskiego. 
Pierwszą wsią zaraz za rzeką są niewielkie Kępki (9,4 km). To typowa ulicówka ze zróżnicowaną zabudową, pochodzącą częściowo z końca XIX i początku XX w.
 
Najstarszym budynkiem jest ceglany gmach dawnej szkoły, stojący za mostem po prawej stronie drogi. Zachowały się również XIX-wieczne drewniane zagrody holenderskie, reprezentujące typowe budownictwo regionalne. Kilkaset metrów dalej łagodnym łukiem trasa oddala się od rzeki i kieruje się na północny zachód. Pomiędzy polami dochodzi do malowniczo położonej Stobny (12,1 km). Osada ulokowała się wzdłuż starorzecza Izbowej Łachy, zwanej również Starym Nogatem. Niegdyś była to główna arteria komunikacyjna tego miejsca. Pozostałością jest niewielki zbiornik wodny, otoczony dziś przez zabudowania wsi. Kierujemy się prosto i po kilku kilometrach mijamy małą osadę Nowinki (13,9 km), będącą, podobnie jak większość żuławskich wsi, dawnym gospodarstwem rolnym PGR. Od tej pory jednorodny dotychczas krajobraz Żuław nieco się zmienia – pojawiają się niewielkie zbiorniki wodne, otoczone rzadkimi zbiorowiskami roślinności łęgowej oraz krótkie aleje drzew (głównie charakterystycznej dla rejonu Żuław wierzby) wzdłuż śródpolnych ścieżek. Nieco ponad trzy kilometry dalej dochodzimy do Kanału Panieńskiego i mostem wkraczamy do miejscowości Marzęcino (17,3 km). Jeszcze do lat 70. sięgała tu odnoga Zalewu Wiślanego, która od północy podchodziła pod granice wsi.
Wychodząc z Marzęcina, początkowo idziemy prosto wzdłuż kanału, a po ok. 1 km, za osadą Swaryszewo (18,4 km), droga lekko odbija w prawo, oddalając się od cieku w stronę pociętych rowami pól. Do pierwszych zabudowań Nowego Dworu Gdańskiego (24,7 km) prowadzi już ostatnia długa prosta. Do miasta wchodzimy ul. Starocińską i dalej Warszawską. Szlak skręca następnie w ul. Dąbrowskiego i Krótką i po przejściu przez rzekę Tugę dochodzi do kościoła pw. Przemienienia Pańskiego (26,6 km).
 
Menonici
Członkowie ruchu społeczno-religijnego, powstałego w XVI w., których nazwa pochodzi od imienia ich duchowego przywódcy – Menno Simmonsa. Menonici odmawiali służby wojskowej, odrzucali obejmowanie urzędów, nie uznawali hierarchii kościelnej. Prześladowani przez władze w rodzimej Holandii musieli emigrować do innych krajów. Wielu z nich osiedliło się na Żuławach, pomiędzy Elblągiem a Wisłą.
 
PRZYSTANKI NA TRASIE
 
Marzęcino
To dawna osada rybacka położona przy granicy tzw. Wielkich Żuław i Żuław Elbląskich, nad Kanałem Panieńskim. Ciekawe, że założona już w XIV w., położona była nad samym Zalewem  Wiślanym, który dziś oddalony jest o około 5 km na północ. Od XVII w. wieś została objęta częściową kolonizacją holenderską, po której pozostała do dziś charakterystyczna zabudowa. Typowy dla regionu pozostał również jej układ, wykształcony z tzw. ulicówki wodnej (układ: droga – woda – droga). Jednym z najciekawszych zabytków Marzęcina jest XIX-wieczny kościół parafialny pw. Niepokalanego Poczęcia NMP wybudowany w konstrukcji szkieletowej systemu tzw. muru pruskiego (przestrzeń pomiędzy belkami wypełniona jest cegłą). Warto również zwrócić uwagę na ceglaną ruinę w północnej części wsi – dawne wrota przeciwpowodziowe (śluza), które od czasu osuszenia płytkiej zatoki w 1942 r. stoją dziś w polu i ulegają powolnej destrukcji.
 
Żuławska Kolej Dojazdowa
Ogromne znaczenie dla Nowego Dworu Gdańskiego i całego regionu tej części Żuław miało otwarcie linii kolei wąskotorowej, tzw. Żuławskiej Kolei Dojazdowej. Jej początki związane były z rozwojem przemysłu cukierniczego w regionie, a pierwszy 4,5-kilometrowy odcinek połączył w 1886 r. cukrownię w Nowym Stawie z miejscowością Dębina Południe. Rozwój sieci linii wąskotorowej nastąpił na przełomie XIX i XX w., kiedy to powołana została spółka akcyjna 
(Wespreussiche Kleinbahnen A.G.). Krótko po tym powstały nowe linie, w tym z Nowego Dworu Gdańskiego do Ostaszewa i nieco później do Sztutowa i Lipinki. Przed II wojną światową sieć kolejki liczyła ponad 335 km. Wzdłuż linii wybudowano 96 mostów. Po odbudowie związanej z zalaniem Żuław przez wycofujących się hitlerowców kolej przechodziła kryzys. Przewozy znacznie zmalały i zlikwidowano wiele stacji i parowozowni na jej trasie. Dopiero na początku XXI w. Pomorskie Towarzystwo Kolei Żelaznych wspólnie z partnerami samorządowymi podjęło starania o reaktywację kolei wąskotorowej. Wówczas to otrzymała ona nazwę Żuławskiej Kolei Dojazdowej a w Nowym Dworze Gdańskim powstała jej główna baza. W czerwcu 2003 r. uruchomiono stałe połączenie z Nowego Dworu do Sztutowa.
 

INFORMACJE PRAKTYCZNE

Klub Turystyczny PTTK „Szuwarek” –Wiesław Olszewski
tel. +48 506 170 950, mail: w.olszewski57@o2.pl

 

BAZA NOCLEGOWA

 Willa "Joker"   

Nwy Dwór Gdański,

ul. Sienkiewicza 2

(+48) 55 247 47 59   lub 55 247 27 77

www.willajoker.pl

Orzechowy Dworek
Rychnowy Żuławskie 18
(3,5 km od Nowego Dworu Gd.)
tel. (+48) 55 247 28 08
507 763 163
www.orzechowydworek.pl

Pokoje Dominik Gruda
Rychnowy Żuławskie 14
(3,5 km od Nowego Dworu Gd.)
tel. 507 489 969

 

 

 

   
 

 

Do obsługi powyższego pliku konieczne będzie zainstalowanie aplikacji obsługującej ten format. W celu pobrania aplikacji można skorzystać z poniższych przycisków:

Uwagi oraz sugestie

DO GÓRY